Acil Durum Ekibi Kimlerden Oluşur Eğitimini Kimler Verebilir?

İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatında acil durumlarda görevlendirilecek kişiler genel olarak “Destek Elemanı” olarak adlandırılmaktadır. Destek elemanı tanımı ise 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununda şu şekildedir;” Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi,” yukarıdan da anlaşılacağı gibi destek elemanı tanımında 3 ana kriter vardır bunlar;

• Görevlendirme: Söndürme, Kurtarma, Koruma İlkyardım vb. konularında işveren veya işveren vekili tarafından görevlendirilmiş olabilir örneğin ilkyardım belgesi olsa dahi işveren görevlendirmediği sürece destek elemanı olamaz
• Uygun Donanım: Görevlendirilen kişilerin ayrıca uygun donanıma sahip de olmaları gerekir.
• Yeterli Eğitim: Görevlendirilen kişilerin ayrıca yeterli eğitime sahi olmaları da gerekmektedir.

Görevlendirme

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğin 5/1/d maddesine göre işveren; “Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar.”

Görevlendirilecek Çalışan Sayısı

Görevlendirilecek çalışan sayısı İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğin 11. Maddesi ve İlkyardım Yönetmeliği 19. maddesinde özetle şu şekildedir;

• Çok Tehlikeli Sınıftaki İşyerleri için;
  • Her 30 çalışana kadar Söndürme Konusunda 1
  • Her 30 çalışana kadar Kurtarma Konusunda 1
  • Her 30 çalışana kadar Koruma Konusunda 1
  • Her 10 çalışana kadar İlkyardım konusunda 1 çalışan görevlendirilmelidir.
• Tehlikeli Sınıftaki İşyerleri için;
  • Her 40 çalışana kadar Söndürme Konusunda 1
  • Her 40 çalışana kadar Kurtarma Konusunda 1
  • Her 40 çalışana kadar Koruma Konusunda 1
  • Her 15 çalışana kadar İlkyardım konusunda 1 çalışan görevlendirilmelidir.
• Az Tehlikeli Sınıftaki İşyerleri için;
  • Her 50 çalışana kadar Söndürme Konusunda 1
  • Her 50 çalışana kadar Kurtarma Konusunda 1
  • Her 50 çalışana kadar Koruma Konusunda 1
  • Her 20 çalışana kadar İlkyardım konusunda 1 çalışan görevlendirilmelidir.
• 10’dan Az Çalışanı Olan  İşyerleri için;
  • Söndürme, Kurtarma ve Koruma Konusunda 1
  • İlkyardım konusunda 1 çalışan olmak üzere toplam 2 çalışan görevlendirilmelidir.

Örneğin Çok Tehlikeli Sınıfta Alan bir işyerinde 95 işçi çalışıyorsa;

• Söndürme Konusunda 4 işçi,
• Kurtarma Konusunda 4 işçi,
• Koruma Konusunda 4 işçi,
• İlkyardım Konusunda 10 işçi,  görevlendirilmelidir. İşyerinde vardiya düzeni de varsa her vardiyada yeteri kadar ekip üyesi bulunacak şekilde görevlendirme yapılmalıdır.

Görevlendirmeleri Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar

• Ayrıca ekiplerde birden fazla kişi görevliyse bir kişi ekip başı olarak görevlendirilmelidir.
• Ekipler arası koordinasyonu sağlamak üzere KORUMA ekibinden sorumlu veya sorumlular görevlendirilmeldir.
• Görevlendirmeler yaparken vardiya düzenine dikkat edilmelidir.

Görevlendirmenin Şekli ve İlanı

Görevlendirmenin şekli ile ilgili İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda veya İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelikte herhangi bir hüküm bulunmamaktadır bu bakımdan görevlendirme yazılı veya sözlü yapılabilir fakat İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik 12. Maddesinde işyerine ait krokide; “Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri.” bulunması gerekir denilmektedir. Buna göre görevlendirilen çalışanların örneği yönetmelikte verilen görevlendirme listelerine adları yazılmalıdır. Ayrıca İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe göre görevlendirilen çalışanların adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgilerini içeren liste, işyerinde çalışanların görüş seviyesine uygun yükseklikte ve görünür bir şekilde asılmalıdır.

Uygun Donanım

Uygun donanımın ne olduğu ile ilgili ne kanunda ne de yönetmelikte herhangi bir husus bulunmamaktadır uygun donanımı seçme görevi işverene bırakılmıştır her işkolunda fiziksel şartların farklı olması ve bu farklı fiziksel şartlar için sağlanacak donanımların çeşitli olmasından dolayı uygun donanımı seçme görevi işverene bırakılmış olup işveren işyerinin fiziki şartlarına göre uygun donanımı belirleyip destek elemanlarına sağlayacaktır.

Ekiplerin Eğitimleri

Eğitim konusu İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik, İlkyardım Yönetmeliği ve Binaların Yangında Korunması Hakkındaki yönetmelikte işlenmiştir söz konusu yönetmeliklere göre;

• Söndürme, Kurtarma, Koruma konusunda(Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümleri saklı kalmak kaydıyla);
  • İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanı (İşveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirmek suretiyle),
  • İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten işyeri hekimi (İşveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirmek suretiyle),
  • İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işverence yürütülmesi halinde işveren (İşverence imzalanarak belgelendirmek suretiyle),
  • Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı,
  • İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri,
  • Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
  • Üniversiteler,
  • Belediyeler
  • İtfaiyeler tarafından
• İlkyardım Konusunda
  • İlkyardım Eğitim Merkezi tarafından verilebilir.

Bu konuda dikkat edilecek husus Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin 129. Maddesinde; “Acil durum ekiplerinin personeli; bina sahibi, yöneticisi veya amirinin sorumluluğunda yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma, ilk yardım faaliyetleri, itfaiye ile işbirliği ve organizasyon sağlanması konularında, mahalli itfaiye ve sivil savunma teşkilatlarından yararlanılarak eğitilir ve yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri artırılır.” denilerek Acil durum ekiplerinin eğitimi konusunda sadece Mahalli itfaiye veya sivil savunma teşkilatının görevli olduğundan bahsedilmiştir, fakat Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikten daha sonra çıkmış ve daha özel yönetmelik olan İşyerlerinde Acil durumlar Hakkındaki Yönetmelik ve İlkyardım yönetmeliği bu durumu işyerleri açısından yukarıdaki şekilde değiştirmiştir.

Yeterli eğitim de iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında tanımlanmamıştır bu alanda işverene bırakılmıştır, bu konuda Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik Hükümleri uygulanacak olursa yeterli eğitimde şu safhalar olmalıdır;

• Ön Değerlendirme: Ekip üyelerinin eğitim öncesi seviye tespitinin yapılması
• Eğitim: Ekip üyelerinin eğitimi
• Son Değerlendirme: Ekip üyelerinde eğitim konusunda gelişme olup olmadığının değerlendirilmesi
• Gözlem: ekip üyelerinde davranış değişikliği olup olmadığını izlemek
• Sertifika: Başarı ile eğitimi tamamlayan ekip üyelerine sertifika vermek.

Sonuç

Acil durumlarda can ve mal kayıplarının en aza indirilmesinde Acil Durum Ekiplerinin rolü çük büyüktür çok iyi eğitilmiş bir ekip olası bir acil durumu en az zararla atlatabilir, çalışanların can güvenliğini sağlar ve işverenin vicdani ve hukuksal kayıplarını engeller bu yüzden acil durum ekip üyelerinin seçiminde, onlara verilecek donanımların seçiminde ve eğitilmelerinde azami dikkat gösterilmesi gerekmektedir.

Kaynaklar;

1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
2. Binaların Yangında Korunması Hakkındaki Yönetmelik
3. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik
4. İlkyardım Yönetmeliği
5. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik