Buhar Kazanı Operatörlerinin Görevleri ve Kazancı Belgesi

Buhar Kazanı Operatörlerinin Görevleri ve Kazancı Belgesi

Yazar;Halil Kale, halil_kale@hotmail.com

Kazan Operatörü Eğitimi

Kazan operatörü yetkinliği ve eğitimi kazan güvenliği açısından hayati öneme sahiptir. Kazan operatörü kazanı sürekli kontrol ederek kazanda oluşabilecek acil durumlara müdahale eder. Günümüzde Mesleki Yeterlilik Kurumunun yayınladığı mesleki yeterlilik belgesinin zorunlu olduğu 81 adet meslek içerisinde Buhar Kazanı Operatörlüğü bulunmamaktadır. Bu yüzden söz konusu eğitimi ve belgeyi mesleki eğitim belgesi olarak Milli Eğitim Bakanlığı ilgili birimlerinden alınabilmektedir. Makine Mühendisleri Odasının vermiş olduğu Kazan operatör belgesi ise Milli Eğitim bakanlığı onayı olmadığı için Mesleki Eğitim Belgesi yerine sayılmamaktadır.

Mesleki Yeterlilik Kurumunun yayınladığı taslak standarda göre Kazan Operatörü Eğitimi Sonucu Operatör Aşağıdaki Yetkinliklere Haiz Olmalıdır(MYK, 2015);

• Kazan çalışma ayarlarını yapmak
  • İşletmeden gelen buhar talebini, basınç değerini öğrenerek, kazan set değerlerini, basınç kontrol cihazından ayarlar.
  • Çalışma basınç ayarının, kazanın imalatçı etiketinde belirtilen maksimum çalışma basıncından fazla olmamasını sağlar ve bunun için uygun basınç otomatiğinin ayarını yapar.
• Çalışma öncesi kazan emniyetine yönelik kontrolleri yapmak
  • Gösterge altlarındaki boşaltma vanalarını açıp kapayarak, göstergenin çalışır durumda olduğunu tespit ederek kazan su seviyesini, göstergelerden kontrol eder.
  • Kazan su seviyesinin normal seviyede olmasını sağlamak için gerekirse kazan boşaltma vanasını açar.
  • Alarm basınç anahtarının ayar değerinin, kazanın maksimum işletme basıncını geçmediğini kontrol eder.
  • Baca klapelerinin açık ve duman yolu geçişinin tamamen serbest olduğunu kontrol eder.
  • Kazan besi suyu tankının dolu olduğunu ve tanka şartlandırılmış (arıtılmış) su bağlantısının açık ve çalışır olduğunu kontrol eder.
  • Kazan besi suyu pompalarının ve varsa degazör pompalarının vanalarının açık olduğunu ve kazana su basan hattaki tüm vanaların açık konumda olduğunu kontrol eder.
  • Elektrik panosunda brülör, ısıtıcı veya yakıcının anahtarını kapalı (çalışmaz) konuma getirir.
  • Sisteme enerji vererek, dijital göstergeler ve uyarı işaretlerini gözlemleyerek, sistem devrelerini kontrol eder.
• Yakıcı ayarlarının ve kontrollerini yapmak
  • Yakıt cinsine göre sıvı veya gaz yakıtlı sistemler için, yakıt hattının açık ve uygun şartlarda yakıtın brülöre ulaştığını kontrol eder.
  • Katı yakıtlı sistemler için yakıt bunkerinin veya ızgaranın uygun seviyede yakıtla doldurulmasını sağlar.
• Yakıcıyı ateşlemek
  • Kazanın ana kontrol paneli veya yakıcıya ait kontrol paneli üzerinden yakıcının (brülörün) şalterini açar.
  • İlk ateşleme ve yanma esnasında kazanın kapaklarının karşısında ve yakınında bulunmamaya dikkat ederek, güvenli bir bölgeden ön süpürme ve ateşlemenin gerçekleşmesini gözlemler.
  • Katı yakıtlı sistemlerde, birincil hava, ikincil hava ve baca emiş fanının çalıştırır ve yakıt besleme sistemini devreye alır.
• Kazan basıncını yükseltmek
  • Düzgün ve kararlı yanmayı takip ederek, manometrelerdeki ve sıcaklık göstergelerindeki yükselmeyi gözlemler. Basınç yükselmeye başlayınca, manometre vanalarından boşaltma yaparak, manometrelerin fonksiyonları test eder.
  • Kazan, basınç ayar değerine gelince yakıcının devreden çıkıp çıkmadığını kontrol eder, gerekirse histerisis ayarını ve basınç otomatiğinin çalışma basınç ayarını yeniler.
  • Buhar kolektörü üzerinde bulunan dağıtım vanalarından kapalı olanları, yavaş yavaş ve kontrollü olarak, yanında durarak açar ve tesise buhar vermeye başlar.
• Kazanın normal ve sürekli çalışmasını temin etmek
  • Kazan su seviyesindeki eksilmeye bağlı olarak kazan besi suyunu otomatik olarak alır, su seviye göstergelerindeki ve su seviye kontrol cihazındaki değişimleri gözlemler, kazanın otomatik olarak düzgün ve yeterli su aldığını takip eder.
  • Yakıcı veya brülörün yakıt tüketim miktarını, sayaç veya seviye göstergelerinden kontrol ederek, aşırı tüketim olması halinde, olası tesisat kaçaklarını kontrol eder.
  • Kondens hattından uygun şartlarda geri dönüşüm olduğunu kontrol eder, kazan su besleme sisteminin tamamının tam fonksiyon göstermesini sağlar.
• Kazan blöf işlemlerini yapmak
  • Kazan dip blöfünü uygun aralıklarda belirlenen sürede yapar.
  • Otomatik dip blöf sistemi olan kazanlarda, otomatik çalışmanın gerçekleşmesini kontrol eder.
  • Kazan yüzey blöfünü gerçekleştirir, otomatik sistemlerde, gözlemler.
• Kazanı durdurmak ve kapatmak
  • Tesis buhar ihtiyacı sona erdiğinde, yakıcı (brülör) sistemini kapatır.
  • Yakıt sevk hatlarındaki vanalarını kapatarak, güvenliği temin sağlar.
  • Günlük veya kısa süreli duruşlarda ana kontrol panelinin elektrik enerjisini kesmez ve güvenlik sistemlerini çalışır durumda bırakır.
  • Uzun süreli duruşlarda kazanın boşaltılması gerekli ise, uygun şartlarda bu işlemi sağlar.
• Acil durumlarda müdahale etmek
  • Düşük su seviyesi, yüksek sıcaklık, yüksek basınç ya da düşük sıcaklık gibi acil durumlarda ‘’acil kapatma ‘’ butonuna basar.
  • Brülör ve pompaların çalışmadığından emin olunca yakıt giriş vanasını ve su giriş vanasını kapatır.
  • Eğer katı yakıtlı bir sistem kullanılıyorsa, alevi tamamen söndürüp, yanmamış yakıtı ocak dışına alır.
  • Susuz kalmış ve susuz olarak ısınmış kazanlarda, boru temizleme kapaklarını açar, kazanın soğumasını hızlandırır.
  • Acil durdurma sonrasında, yetkili kişi ya da kurum gözetimi olmadan, kazanı tekrar çalıştırmaz.
• Faal olan kazanla ilgili temizlik ve bakımları yapmak
  • Kazan ve ekipmanların dış yüzey temizliklerini yapar.
  • Kazan günlük bakım tablosuna uygun olarak gerçekleştirdiği işlemleri kayıt altına alır
• Faal olmayan kazanların temizlik ve bakımlarını yapmak
  • Kazan ekipmanları ve tesisatta bulunan filtreleri temizler.
  • Flanşlı bağlantılarda kaçak veya sızıntı varsa contaları değiştirir, gevşeyen civata, somun ve dişli bağlantıları uygun anahtarlarla sıkar.
  • Uluslararası standartlarda belirtilen kazan kontrol çizelgelerinde tarif edilen, periyodik kontrol ve bakımların yapılmasını temin eder.

• MYK 2015, Mesleki Yeterlilik Kurumu Ulusal Meslek Standardı Buhar Kazanı Operatörü, 2015