İşyerinde Gürültü 2; Risk Değerlendirmesi ve Alınacak Tedbirler

İşyerinde Gürültü 2; Risk Değerlendirmesi ve Alınacak Tedbirler

Yazar;Halil Kale, halil_kale@hotmail.com

Risk Değerlendirmesi Yapılırken Gürültü Konusunda Dikkat Edilecek Hususlar[1]

Risk değerlendirmesi yaparken göz önünde bulunması gerekenlerden biri de gürültüdür. Gürültü ile ilgili dikkat edilecek hususlar şunlardır;

• Darbeli gürültü de dahil Maruziyetin türü düzeyi ve süresi; darbeli gürültünün ne olduğu konusunda ülkelerin mevzuatları arasında görüş ayrılığı bulunmaktadır bizim mevzuatımızda da anlık darbeli gürültüden ne anlaşılacağı belirtilmemiştir. Uluslararası standartlarda ise darbeli gürültüye ilişkin nicel bir tanım bulunmamaktadır. EN458’de darbeli gürültü birbiri arasında boşluk bulunan veya kendi başına özel bir darbeye dayanan ani basınç değişikliği şeklinde tanımlanmıştır. Çalışmalar darbeli gürültünün sürekli devam eden gürültüden daha zararlı olduğunu söylemektedir.
• Maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerleri;
• Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkileri
• Teknik olarak elde edilebildiği durumlarda, işle ilgili ototoksik maddeler ile gürültü arasındaki ve titreşim ile gürültü arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan etkisi; Ototoksik maddelere örnek olarak solventler(ethanol, n-exane, styrene, toluene, xyrene), metaller (arsenik, kurşun, viva) ve diğerleri (ör: hidrojen siyanat) verilebilir. Gürültü ve ototoksik maddeler ve titreşim ile ilgili bilimsel çalışmalar etkileşimlerinin daha zararlı sonuçlara yol açtığını göstermektedir. Genel önlem alma prensibine göre gürültü ve ototoksik maddeler ile çalışırken eylem değerleri 5dB daha azaltılıp çalışılmalıdır.(EC2007)
• Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve çalışanlar tarafından algılanması gereken uyarı sinyalleri ve diğer seslerin gürültü ile etkileşiminin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisi: İşyerinde bulunan gürültü bazen işyerinde bulunan güvenlik seslerinin duyulmasını engellemektedir bu duruma ses maskesi denilmektedir. Ses maskesi akustik olarak uyarı sinyallerinin işyeri gürültüsünden etkilenmeyeceği şekilde ayarlanarak engellenebilir. Genelde ses maskesi ışıklı sinyaller kullanılarak engellenmektedir.
• İş ekipmanlarının gürültü emisyonu hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilerine: gürültü ile kaynağında mücadele etme metodolojine göre işyerine yeni makine alırken alınacak makinenin gürültü seviyesine de dikkat edilmelidir. Makine emniyeti yönetmeliği 1.7.4.2 maddesi u fıkrasına göre tüm makinelerin talimat belgelerinde çıkardığı gürültü seviyesi yer almak zorundadır.
• Gürültü emisyonunu azaltan alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığı: bu durumla ilgili iki yol bulunmaktadır;
  • Aynı sonucu veren alternatif metod denenmesi
  • Aynı ekipmanın daha az ses çıkaran modelinin kullanılması
• Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediği:
• Sağlık gözetiminde elde edinilen güncel bilgiler,
• Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığı,

Maruziyeti Düşürmek İçin Alınacak Tedbirler[2]

• Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemlerinin seçilmesi: Bu önlem uygulamada çok kullanılamayan bir yöntemedir ancak yeni çalışma yöntemi görece olarak daha ucuzsa kullanılmaktadır. Bazı işleri yapmak için çeşitli yöntemler bulunabilmektedir örneğin metal yüzey temizlemenin çeşitli yolları bulunmaktadır; kumla temizleme 110-115dB gürültü çıkarırken, vakumlu kum temizleme 80-90dB gürültü çıkarmaktadır. Yüksek basınçlı su jeti 100-110 dB gürültü meydana getirirken kumlu su jeti 10 dB daha gürültüsüzdür.
• Yapılan işe göre mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanının seçilmesi
• İşyerinin ve çalışılan yerlerin uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi: bu önlem en iyi dizayn yapıldıktan sonra simülasyonlarla dizaynın kontrol edilmesi şeklinde uygulanır. ISO 11690-1,2,3 standartlarında bu husus ayrıntılı bir şekilde tartışılmıştır. Gürültü çıkaran ekipmanları işyeri sahasında ayrı ayrı konumlandırmak yerine birlikte konumlandırmak daha etkilidir. Örneğin 2 adet 90 desibel gürültü çıkaran makineyi aynı odada çalıştırırsanız ortamdaki toplam gürültü 93 desibel olur fakat 2 ayrı alana koyarsanız 2 alandaki gürültü de 90’ar desibel olur.
• İş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi: İş ekipmanlarını en gürültüsüz kullanma yöntemi ve işlemi konusunda çalışanlara eğitim verilmelidir.
• Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla;
  • Hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
    • Kapatma: Gürültü kaynağını kapatma gürültüyü önlemenin etkili yollarından biridir gürültü çıkaran ekipman etrafı kaplanarak gürültü düzeyi 20 dB düşürülebilir.
    • Perdeleme: Teorik olarak perdeleme ile gürültü seviyesi 15dB düşürülebilir fakat uygulamada sınırlılıktan dolayı gürültü bu seviyede azalmamaktadır. Perdelemenin etkililiği perdenin ağırlığına, boşluk sayısına tavandan alçaklığına göre değişmektedir.İyi bir dizaynla 10 dB’e kadar gürültü düşürülebilir.
    • Emici Örtüler: Emici örtüler ses kaynağından uzakta yapılan çalışmalar için iyi bir alternatiftir fakat ses kaynağına yakın olan çalışmalarda etkili değildir.
    • Kişisel kapatmalar, otomatik sistemler; kişisel kapatma yöntemi sanayide uzun yıllırdır kullanılmaktadır ve etkili bir yöntemdir, gürültülü ortamda çalışan bir kabin içerisine alınarak sistemi buradan percereler ve ekranlar vasıtasıyla yönetmesi sağlanır.
  • Yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azaltılması: bu tip gürültünün azaltılması için bir çok yöntem bulunmaktadır, titreşim önleyiciler, elastik kaplamalar, viskoelastik katmanlar bu iş için kullanılırlar bu tip elemanlar ya kaynağında, ya iletim yolunda ya da alıcıda gürültü önlemek üzere kullanılabilir.
• İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,
• Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla;
  • Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,
  • Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi,

 

[1] [2] Licitra G., d’Amore G. Magnoni M., Physical Agents in The Work Enviroment and Wokplace, CRC Pres, 2018