İnşaatta Emniyet Kemeri 2; Kemer Türleri ve Ankraj Sistemleri

Emniyet Kemeri Türleri ve Ankraj Sistemleri

Yazar;Halil Kale, halil_kale@hotmail.com

Emniyet Kemerlerinin Sınıflandırılması

Emniyet kemerleri standartlarda aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır;

• Tüm vücut emniyet kemeri
• Yarım kemer – Göğüs kemeri
• Genel kullanım emniyet kemeri
• Çalışma odaklı kemer
• Kurtarma kemeri

Bu kemerler, kordonlarla, sabit ankrajlarla, bağımsız yaşam hatlarıyla veya düşme engelleyicilerle birlikte çalışmaktadır. Doğru emniyet kemeri ve ankraj sistemi seçmek iş güvenliği açısından önemlidir.

Tüm vücut emniyet kemeri;

Vücut tipi emniyet kemeri bacaklarda ve omuzlarda kemer sistemi olan emniyet kemeridir. Ankraj noktasına bağlamak için kordon kullanılır. Bu tip kemerler giysilerle de uyumlu olabilmektedir. Kemer göğüse, omuzlara, ve bacaklara düşme esnasında destek sağlamaktadır. Kordon göğüsün üst kısmında bulunan D-Demirine bağlanır ve böylelikle düşme esnasında kullanıcının iskelet sistemini korur

Yarım kemer – Göğüs kemeri

Göğüs kemeri göğüs kısmında ve bel kısmında bulunan kemerin D-Demiri ile kordona kordonun da ankraj noktasına bağlı olduğu kemer sistemidir.1993 yılına kadar standartlarda bulunan bu sistem 1993 yılından sonra standartlardan çıkarılmıştır ve kullanılmamaktadır.

Genel Kullanım Bel Kemeri

Vücudun bel kısmında bağlanan kemer D-Demiri ve ankraj noktasından oluşan bu sistem düşmede kullanıcının iskelet sistemine omurlarına ve bel kısmında zarar veridiği için standartlardan çıkarılmıştır kullanılmamaktadır.

Çalışma Odaklı Kemer

Bel kemeri, 2 adet D-Demiri ve kordondan oluşur. Bazı kemerlerde omuz kısmında da bağlantı olabilir. Kordon istenilen açıyı sağlaması için iple birleştirilmiştir. Genelde direk işçileri gibi kemere sürekli yükün bindiği yerlerde kullanılır.

Güvenlik Kurtarma Kemeri

Güvenlik kurtarma kemeri çalışanın zararlı toz ve gaz gibi tehlikelerle karşılaşabileceği, yağ tankları, mazot tankları, boya tankları, un veya talaş tankları gibi kapalı alanlara girerken takılır. Bu tip halatlar öncelikle çalışanı kaza anında tehlikeli bölgeden uzaklaştırmak için kullanılır ayrıca yaşam hattıyla birlikte kullanıldığında çalışma esnasında düşmeyi önler. Dizaynı tüm vücut emniyet kemerine benzemektedir D-Demirinin konumu tehlike anında çalışanın başının yukarıda olmasını sağlar. Bazı modellerinde bilek kemeri bulunmaktadır bu kemer kurtarma sırasında otomatik olarak kullanıcının elini başının üstüne getirmektedir.

Güvenlik Kemeri Ankraj Sistemleri

Güvenlik kemeri kendisine bağlı kordon ve bu kordonun bağlı ankraj sistemleri ile birlikte koruma sağlayabilir. Bu ankraj sistemleri sabit bağlama noktası, bağımsız yaşam hattı veya düşme engelleyici sistemlerden biridir. Ankraj sisteminin seçimi binanın yapısı ve yapılacak işin şekline bağlıdır. Ankraj tipini seçme konusunda yetkin kişilerden yardım alınmalıdır.

Sabit Ankraj

Sabit ankrajda güvenlik kemeri kordonu direk olarak ankraj noktasına bağlıdır. Ankraj noktası delikli cıvata ile sağlam bir kirişe veya kolona monte edilmelidir. Güvenlik kemeri kordonunu inşaat iskeleleri su veya gaz boruları gibi elemanlara bağlamak tavsiye edilememektedir çünkü bu eleman ani yükleri taşımak için dizayn edilmemişlerdir.

Sabit ankrajın yeri çalışanın tehlikeli alana girmeden kordonunu ankraja takabileceği şekilde olmalıdır. Ankraj malzemeleri sağlam malzemelerden olmalıdır. Tüm ankrajlar en az 5KN yük çekebileck dayanıklılıkta olmalıdır.

Dikey Bağımsız yaşam Hattı

Dikey bağımsız yaşam hattı en çok kullanılan ankraj sistemlerinden biridir bu sistemde emniyet kemeri kordonu sabit bir noktaya bağlanmış ip veya çelikten halata takılır. Yaşam hattı iplikten veya metalden oluşabilir yaşam hattı halat kalınlığı ANSI standartlarına göre en az 15,9 mm EN standartlarına göre ise 8mm ve 25KN’luk minimum statik dayanımı olmalıdır. Halatlar üzerinde belirli kısımlarda durdurucular bulunmalıdır ip halatlarda düğüm durdurucular kabul edilebilirdir. Elektrik tehlikesi bulunan yerlerde metal halatlar kullanılmamalıdır. Yaşam hattı tek bir hat olmalı ve aşağı inerken başka yere bağlı olmamalıdır başka yere bağlı olursa dayanımı düşebilir. Her çalışanın kendine özel yaşam hattı olmalı bir yaşam hattını sadece bir kişi kullanmalıdır. Yaşam hatlarının bağlama noktası kirişlerde veya kolonlarda olmalıdır yaşam hatları geçici ekipmanlara bağlanmamalıdır.

Yatay Yaşam Hattı

Çalışanların çok hareket etmesi gerektiği yerlerde tercih edilen yatay yaşam hattı iki güvenli eleman arasına ip veya çelik halat gerilerek çalışanların emniyet kemeri kancalarını bu halatlara takmaları sureti ile güvenlik sağlamaktadır. ANSI standartlarına yaşam hattı çalışan başına en az 2280 Kg ağırlığa dayanıklı olmalıdır. Yatay yaşam hatları beton veya çelik kolonlar arasına gerilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken her iki kolon arasındaki yatay yaşam hattını aynı anda 2 kişi kullanmamalıdır.

Düşme Engelleyiciler

Teknoljinin gelişmesiyle yüksekte çalışanların düşmesini engelleyici veya düştüğü zaman güvenli hızda ve şekilde yere indirici ekipmanlar geliştirilmiştir. Bu ekipmanlardan biri de düşme engelleyicilerdir dişme engelleyiciler dikey yaşam hattına takılara çalışanın düşme hızını kabul edilebilir seviye indirmektedir veya sıfırlamaktadır. İki türlü düşme engelleyici bulunmaktadır bunlar geri çekilebilir tipli düşme engelleyiciler ve sabit veya esnek ankrajlı izleyici tipli düşme engelleyiciler.

Geri Çekilebilir Düşme Engelleyiciler; Bu tip düşme engelleyicilerde kendi kendine kilitleme fonksiyonu bulunmaktadır, düşme anında otomatik olarak gerilir ve kendini geri çekerek kullanıcının düşmesine engel oldur.

Sabit ankrajlı izleyici tipli düşme engelleyiciler: Kullanıcın sabit bir ankraj yolu üzerinde çalıştığı düşme anında kendini kitleyen sistemlerdir. Bağlantı noktası ankraj yolu boyunca kullanıcı ile birlikte hareket eder ve düşme sırasında bulunduğu noktada kendini kitleyerek düşmeyi önler. Ankraj yolu sabitlenmiş ray, halat veya tel kablo olabilir.

Esnek ankrajlı izleyici tipli düşme engelleyiciler: Bu tip sistemler esnek bir ankraj yolu, kendi kendini kilitleyebilen düşme engelleyici, ve emniyet kemerinden oluşur. Düşme engelleyici kullanıcı ile bilrikte aşağı ve yukarı hareket eder ve düşme anında kendini kilitleyerek düşmeye engel olur. Ankraj yolu halat veya metal telden yapılabilir ve bu tel üsten sağlam bir noktaya bağlanır alt kısmı ise serbesttir. Bu tip ankraj yollarında kullanıcının halat veya telin en alt kısmına gelip kurtulamayacağı şekilde engeller bulunmalıdır.

Kaynaklar;

• Guides notes on classification and use of safety belts and their anchorage systems, Occupational Safety & Health Council, January-2005
• En 353-1 Personal Protective Equipment against falls from height; guided type all arresters, 2002
• En 361-2002 Personal Protective Equipment against falls from height; full body harnesses
• European Standard, EN 360 : 2002 Personal protective equipment against falls from height – retractable type fall arresters.