Kurşun Madeniyle Güvenli Çalışma
Yazar;Halil Kale, halil_kale@hotmail.com
Kurşun Madeniyle Yapılan Bazı Çalışmalar Şunlardır;
- Kurşun bazlı boyanın yakılması
- Kapı, pencere vs. yerlerden kurşun bazlı boyanın çıkarılması
- Yıkma veya sökme işlerindeki sıcak kesme işlemi
- Hurda veya atıktaki boya çıkarma işlemleri dahil hurda işleme aktiviteleri
- Kurşun-Asit pil üretimi ve geri dönüşümü
- Bazı bina boyama işlemleri
- Bazı araç boyama işleri
- Metal kurşun ve alaşımları ile yapılan işler, lehim vs.
- Kurşun üretimi saflaştırılması, alaşımlandırılması
- Kurşun içerikli bileşiklerle yapılan işlemler
- Kurşunlu bardak üretimi
- Seramik boyama ve sırlama işleri
- Kurşun içeren malzemelerin geri dönüşümü(Kablolar, CRT televizyon ve bilgisayar monitörleri)
Kurşun Madeni Vücuda Nasıl Girer?
İçeriğinde kurşun olan malzemelerle çalışma yapılırken ortama içeriğinde kurşun bulunan gaz, toz yayılabilir bu gaz ve tozlar aşağıdaki şekillerde vücuda girer;
- Solunursa
- Yutulursa, örneğin eller ve yüzler yıkanmadan kıyafet değiştirilmeden yemek yenir sıvı veya sigara içilirse eller, yüzler veya kıyafetteki toz halindeki kurşun yutulabilir.
Kurşun, kurşun alkilleri(Petrol eklentisi) dışında vücut tarafından emilmez. Vücuda giren kurşun kana karışır vücutta bulunan küçük miktarda kurşun tuvalete gidildiğinde dışarı atılır, fakat bir kısmı vücutta kalmaya devam eder özellikle kemiklerde kalır. Kurşun hiç bir etki göstermeden yıllarca kalabilir.
Kurşun Madeni Sağlığı Nasıl Etkiler?
Eğer kandaki kuşun oranı çok yükselirse;
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Sinirlilik
- Kabızlık
· Mide bulantısı
- Karın ağrısı
- Anemi
- Kilo kaybı görülebilir.
Kontrolsüz bir şekilde kurşuna maruziyet devam ederse;
- Böbrek hasarı
- Sinir sistemi ve beyin hasarı
- Kısırlık görülebilir.
Anne karnındaki çocuklar özellikle hamileliğin ilk haftalarında kurşuna maruziyet konusunda riskli gruptadır. Bu gruptaki anne adayları kişisel hijyenlerine dikkat etmeleri gerekmektedir.
Kurşun Maruziyetinin Önlenmesi İçin alınacak Önlemler
- Çalışanların kurşuna maruziyetini engellemek için kontrol sistemleri ve çalışma sistemleri gözden geçirilmelidir
- El, yüz yıkama ve kıyafet değiştirme yerleri çalışanların kolayca ulaşabilecekleri yemek yemeden önce ellerini, yüzlerini yıkayıp geçebilecekleri şekilde yerleştirilmelidir.
- Çalışanlar alınan önlemler ve kişisel koruyucu donanımlar ın kullanılması hakkında eğitilmelidir.
- Kişisel koruyucu donanım sağlanmalıdır.
- Kirlenmiş kıyafetlerin yıkaması sağlanmalıdır.
- Havadaki kurşun miktarını ölçüp sonuçları hakkında çalışanlar bilgilendirilmelidir.
- Vücuttaki kurşun seviyesi ölçülmeli ve çalışan bilgi verilmelidir.
- Eğer maruziyet belli seviyeye düşürülemiyorsa çalışana solunum cihazı verilmelidir.
Sağlık Kontrolü Nasıl Yapılır?
İşyerinde doktor veya hemşire kandaki kurşun miktarını ölçmek için kan örneği almalıdır. Kan örneğinde 100 mililitrede kaç microgram kurşun olduğu araştırılır.
Maruziyetin az olduğu ve çalışanın kan değerlerinin çok değişmediği durumlarda 6 ayda veya 12 ayda bir kan testi yapılabilir. Eğer kurşun maruziyeti çok fazla ise bu testler daha sık yapılabilir.
Kanda kurşun seviyesi yüksek çıkarsa ne olur?
Eğer kanda kurşun seviyesi sınır değerin üzerine çıkarsa işyerinde bu duruma neyin enden olduğu araştırılmalı ve bu durumun önlenmesi için, çalışma organizasyonu ve şekli kontrol edilmeli çalışanların kişisel hijyene dikkat edip edilmediğine bakılmalı ve işyerinde bulunan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanına danışılmalıdır. Kandaki kurşun seviyesi yüksek çalışanlar konusunda işyeri hekimine danışılmalı ve çalışanın kurşunla maruz kaldığı işten veya yerden uzaklaştırılmalıdır.
Kurşun Seviyesi Sınır Değerleri Nelerdir?
Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında yönetmeliğe göre iç ortam bulunan kurşunun sınır değeri 8 saatlik ölçümde 0,15 mg/m3’tür. Ayrıca işyeri ortamında, haftada 40 saat çalışma süresine göre hesaplanmış, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu 0.075 mg/m3ten fazla ise tıbbi gözetim yapılmalıdır.
Çalışanların kanında yapılan kurşun ölçümünde ise sınır değer 100ml kanda 70 μg Pb şeklindedir bu değerin üstünde olamaz ayrıca çalışanın kanında yapılan ölçümde 40 μg Pb/100 ml üzerinde kurşun çıkmışsa tıbbi gözetim yapılır.
Çalışanlar Kendi Sağlıklarını Korumak İçin Neler Yapmalıdır?
- Aniden yüksek miktarda kurşuna maruz kalınınca ne yapılacağı bilinmeli
- İşveren tarafından verilen ekipmanlar kullanılmalı
- İşveren tarafından verilen ekipmanlar güvenli temiz yerlerde saklanmalı
- Çalışma ortamı temiz olarak bırakılmalı
- İşyeri giysisi, ayakkabısı i eldiveni, kişisel koruyucu donanımı eve götürülmemeli temizliği işyerinde yapılmalı
- Bozulmuş veya son kullanma tarihi geçmiş ekipmanlar işverene bildirilmeli
- Sadece ayrılmış alanlarda yemek yenilip sıvı içilmeli
- Kişisel hijyene dikkat edilmeli özellikle, yemek yemeden, sıvı veya sigara içmeden önce eller, yüz iyice yıkanmalı tırnak arasındaki kalıntılar temizlenmelidir.
Kaynaklar;
- Lead and you, Health and Safety Executive, INDG305(rev2), 08/12, ISBN 978 0 7176 6525 9
- Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
