01.12.2016
ANALIK İZNİ VEYA ÜCRETSİZ İZİN SONRASI YAPILACAK KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMALAR
1-Kısmi Süreli Çalışma Nedir?
4857 sayılı İş Kanunu Madde 13- “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir.” Şeklinde tanımlanmıştır. Yine iş kanununa ilişkin çalışma süreleri yönetmeliğinin 6. Maddesinde “İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.”şeklinde daha net bir tanım yapılmıştır.
2-Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışma Nedir?
8 Kasım 2016 tarihli ve 29882 sayılı Resmi Gazete’de Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik yayımlanmış ve dolayısıyla 4857 sayılı İş Kanunun 13. Maddesine ilişkin akıllardaki soru işaretleri giderilmiştir.
Bu yönetmelikle analık izni, çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin ya da 6 aya kadar ücretsiz izin sonrasında, çocuğun mecburi ilköğretim çağına gelmesine kadar ebeveynlere kısmi süreli çalışma hakkı tanınmıştır.
Buna göre; ebeveynlerden herhangi biri (anne veya baba olabilir), çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecektir.
3-İşveren Bu Talebi Karşılamak Zorunda mıdır?
Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır.
4-Kısmi Süreli Çalışma Talebi ve Cevabı Nasıl Olmalı?
İşçiler; analık izni, çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin veya 6 aya kadar ücretsiz iznin bitiminden itibaren, çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecekler. Kısmi süreli çalışma talebi, 6 aya kadar ücretsiz izin süresi kesilerek de yapılabilecektir. Ücretsiz iznin tamamının kullanılması şartı aranmayacaktır. Kısmi süreli çalışma talebinin, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az 1 ay önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilmesi gerekmektedir. İşveren; işçiye, talebin karşılandığını yazılı olarak bildirir.İşveren tarafından süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır. İşçinin belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmaz.
5-Kısmi Süreli Çalışma Talebinin Şartları Nelerdir?
Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. Ancak, ebeveynlerden birinin çalışma şartı;
- a) Ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve tedavisini gerektiren bir hastalığının olması ve bu hastalığın tam teşekküllü hastane ya da üniversite hastanesinden alınacak doktor raporuyla belgelendirilmesi,
- b) Velayetin mahkemece eşlerden birine verilmesi hâlinde çocuğun velayetine sahip ebeveynin talepte bulunması,
- c) Üç yaşını doldurmamış bir çocuğun münferiden evlat edinilmesi,
hâllerinde aranmaz.
Birinci fıkra kapsamındaki kısmi süreli çalışma talebi şartları, sadece başvuru sırasında aranır. Bu şartların kısmi süreli çalışma sırasında kaybedilmesi durumunda söz konusu hak devam eder.
6-Kısmi Süreli Çalışma Talebinin Unsurları Nelerdir?
İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması hâlinde çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışılacak olması hâlinde ise tercih edilen iş günleri yer alır.
İşçi, eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek zorundadır.
İşçinin kısmi süreli çalışma talep dilekçesi, işveren tarafından işçinin özlük dosyasında saklanır.
7-Kısmi Süreli Çalışma Yapılabilecek İşler Nelerdir?
Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelikte, sadece aşağıda yer almakta olan işlerde işverenin onayı gerekmektedir. Bunun dışında kalan bütün işlerde, işveren onayı aranmaksızın kısmi süreli çalışma yapılabilecektir. Kısmi süreli çalışma için işverenin uygun bulma şartı arandığı işler şunlardır:
- Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işlerde (Yönetmeliğin uygulanmasında, sağlık hizmetinden sayılan işler; tabipler ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar, hemşire, ebe ve optisyenler ile 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun ek 13 üncü maddesinde tanımlanan diğer meslek mensupları tarafından yerine getirilen işleri ifade etmektedir.),
- Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,
- Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,
- İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde.
- Yine, 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine göre bağıtlanan toplu iş sözleşmelerinde kısmi süreli çalışma yapılabilecek işler, bu Yönetmeliğin 12 nci maddesindeki hükümlere bağlı olmaksızın ayrıca taraflarca da belirlenebilecektir.
8-Tam Süreli Çalışmaya Yeniden Geçiş Nasıl Olmalıdır?
Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya her zaman dönebilecektir. Ancak tam süreli çalışmaya yeniden dönmek isteyen işçi, işverene en az 1 ay önce yazılı olarak talebini bildirmesi gerekecektir. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam süreli çalışmaya başlaması hâlinde yerine alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sonlanacaktır.. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin iş sözleşmesini feshetmesi hâlinde ise yerine alınan işçinin iş sözleşmesi yazılı onayı olması şartıyla fesih tarihinden itibaren belirsiz ve tam süreli sözleşmeye dönüşür.
9-Kısmi Süreli Çalışanın Çalışma Zamanı ve Ücreti Nasıl Belirlenmelidir?
Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenir.
Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.
10-Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmanın İşçi ve İşverene Faydaları Nelerdir?
| Kısmi Süreli Çalışmanın İşçiye Faydaları | Kısmi Süreli Çalışmanın İşverene Faydaları |
| İşçiye çocuklarıyla daha fazla vakit geçirme imkanı sağlar. | İşçiden sağlanacak birim faydayı arttıracaktır. |
| İşçiye daha fazla dinlenme imkanı sağlar. | Çalışma barışını arttıracaktır. |
| Özellikle kadın işçileri korumaya yöneliktir. | Verimlilik ve işçi performansını arttıracaktır. |
| İşçinin mutluluk ve motivasyonunu arttırır. | İşyerine bağlılığı arttıracaktır. |
| İşsizliği azaltacaktır. | işyeri aidiyetini arttıracaktır. |
| Toplum ve aile sağlığını korur. | Toplum ve aile sağlığını korur. |
