Yazar; Mehmet Solak
İşyerinde Yaşanan Aşk Fesih Nedeni Olur mu ?
Bilindiği gibi 14 Şubat Sevgililer Günüdür. Sevgi bu hayatta vazgeçilmez bir duygudur ve aşk da bunun tatlı bir heyecanıdır. Çoğu şey gibi aşkın da bizi nerede ne zaman bulacağını bilemeyiz. Bu duygu bazen de bir işyerinde çalışma arkadaşında hissettirir kendini. Aynı işyerinde duygusal ilişkisi olan çalışanlar iş hayatı ile özel hayatlarının sınırlarını zaman zaman kontrol etmekte zorlanabilmektedir. Sosyal yaşamın bir sonucu olarak, işyerinde yaşanan gönül ilişkisinin sonuçları bir şekilde işverene ve bazen de yargı organlarına yansıdığı görülmektedir. İlk bakışta iki kişi arasındaki gönül ilişkisinin özel hayatla ilgili olması nedeniyle başka kişi ve işvereni ilgilendirmeyeceği düşünülebilir. Ancak bu ilişkilerin işyerinde ve taraflardan en azından birinin işyeri çalışanı olması halinde ilişkinin boyutu ve işyerine yansıma durumuna göre özel yaşamın sınırlarını aşarak işyerindeki çalışma düzenini olumsuz şekilde etkileyebilmektedir.
İşyerinde İlişki Yaşamak Tek Başına Fesih Nedeni Değildir
Çalışanlar arasındaki gönül ilişkisi, özel yaşam sınırları içinde kaldığı ve iş ortamına olumsuz yansımadığı sürece iş sözleşmesi sona erdirilemez. Aksi takdirde bu tür bir ilişkiye müdahale etmek özel yaşama müdahale olarak değerlendirilebilmektedir.
İşçilere işyeri arkadaşları ile gönül ilişkisi kurmaları konusunda yasak getirmek mümkün değildir. Zira gönül ilişkisinden kaynaklı konulan bu tür kuralların İş kanununda kısıtlayıcı hüküm olmadığından hukuken de geçerliliği yoktur. Örneğin kimi işverenler daha iş sözleşmesi yapılırken çalışanlarından işyerinde gönül ilişkisi yaşamayacaklarına dair taahhüt alma yoluna gidebilmektedir. İşçi, işyerinde çalışan başka biriyle aşk yaşanmayacağına dair böyle bir maddeye onay vermiş dahi olsa, ilişki yaşamak veya evlenmek başlı başına bir geçerli fesih nedeni değil. İşyerinde sadece ilişki yaşanmasından dolayı çalışan işten çıkarılamaz. İşçinin sosyal açıdan olumsuz bir davranışı, toplumsal ve etik açıdan onaylanmayacak bir tutumu, işyerindeki üretim ve çalışma düzenine herhangi bir olumsuz etki yapmıyorsa, yapılan fesih geçerli sebep sayılmayacaktır.
Yargı kararına yansıyan bir olayda; işyerinde çalışan bayan işçi ve erkek arkadaşının, işyerinde öpüşmesi ve bu eylemin anlık oluşu, işyerinde müşteri bulunmayışı, olayı bir başka çalışan işçinin görmeyişi, herhangi bir şikâyetin de olmadığı göz önünde tutulduğunda olayın iş düzenini bozucu nitelikte bir eylem olmadığı ve işyerinde olumsuzluklara yol açmadığından işverenin yaptığı feshi haksız bularak işçinin işe iadesine karar vermiştir. (1)
Uzun yıllar görev yapan yönetici pozisyonundaki işçi ile özel ilişkisi olduğu işverence de bilinen kadın işçinin erkek arkadaşının ayrılmasından sonra bu nedenle işine son verildiği olayda, gönül ilişkisinin yıllardır sürmüş olduğu ve herkesçe bilindiği, yönetici durumdaki işçinin ayrılmasından sonra kadın işçinin bu nedenle işine son verilmesinin doğru bir davranış olmadığı ve bu davranışların işyerinde olumsuzluklara yol açtığının kanıtlanmadığından kadın işçinin iş sözleşmesinin feshi haksız bulunarak işe iadesine karar verilmiştir.(2)
Bir başka örnekte de işyerinde personel sorumlusu olan işçinin işyerinde duygusal ilişkisi olduğu bayan işçiyi gece vardiyası bitiminde işyeri aracı ile kendi evine götürdüğünün anlaşılması ve olayın duyulması üzerine kadın işçinin annesinin işyerine gelip bağırarak endişesini belirttiği, bu şekilde işyerinde huzurun bozulduğu, gece vardiyasında böyle bir olayın güvensizliğe neden olduğu iddia edilmiş ise de; davacının anılan kadın işçi ile nişanlandığı, eve götürme olayının zorla olmadığı ve işyeri aracının da her zamanki kullanımı dışında kullanılmadığı anlaşılarak davacı eyleminin işyerindeki güven ortamının zedelenmesine sebebiyet verir nitelikte olmadığı belirtilerek işe iadesine karar verilmiştir. (3)
İlişki Çalışma Düzenini Bozarsa Ne Olacak ?
Özellikle işyerinde yaşanan ilişkinin iş ortamına olumsuz yansıma halinde; olayın boyutu ve işyerine yansıma durumuna göre geçerli ya da haklı fesih nedeni olmakta, sonuçları da buna göre değişebilmektedir. Her ne kadar İş Kanununda bu konuyu doğrudan düzenleyen bir hüküm olmasa da yasadaki bazı genel ifadelerden yararlanılarak olayı “haklı fesih” ve “geçerli fesih” sebepleri yönünden irdelemek gerekir.
I- Geçerli Fesih
İş Kanunun 18. maddesinde işçinin davranışlarından kaynaklanan sebepler geçerli fesih nedeni kabul edilmiştir. Bu nedenler tazminatsız feshi gerektirecek ağırlıkta olmamakla birlikte, işçinin işe iade edilmesine de engel teşkil eder. İşçinin davranışlarından kaynaklanan nedenlerde, iş ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içinde beklenemeyeceği durumlarda, feshin geçerli nedenlere dayandığını kabul etmek gerekir.
Yargıtay bir kararında işyerinde çalışan bir işçinin kadın işçiye Facebook adlı sitede ekli olmadığı halde ortak arkadaşların vasıtasıyla gördüğü resmini beğenmesi ve ” çok sade ve güzelsin ” şeklindeki sözü sataşma niteliğinde görerek olayın işyerine yansıdığı ve iş akışının bozulduğundan haklı olmasa da fesih için geçerli olduğunu belirtmiştir.(4)
Bir başka olayda; işyerinde evli olan bir işçinin aynı işyerinde evli bir başka işçi ile duygusal ilişki yaşamasının çok da ağır görülmeyerek feshin geçerli olduğu belirtilerek işçinin kıdem tazminatının ödenmesine karar verilmiştir (5)
İşyerindeki gönül ilişkisi, her zaman iki çalışan arasında olmayabilir, bazen işçinin işyeri çalışanı olmayan müşteri, şirket ortağı vb. üçüncü kişilerle olan ilişkisine de rastlanmaktadır. Özel bir hastanede kat görevlisi olarak çalışan erkek işçinin hasta yakını olarak orada bulunan bir kadınla gece geç saatlerde hastane yakınında ve araba içinde sevişmelerini gören hastane güvenlik görevlilerinin yönetime bildirmeleri üzerine erkek işçinin işine son verilmesi ile huşunda; yerel mahkeme olayı tamamen özel hayata ilişkin olduğu ve başkalarının müdahale etme haklarının olmadığını, ayrıca işyerine olumsuz yansımasının bulunmadığından feshin haksız ve geçersiz olduğunu belirtirken, temyiz aşamasında ise olayın işyerine ait taşınmaz içinde ve işyerinin imajına zarar verici nitelikte bulup iş akdinin feshini geçerli saymıştır. Dikkat edilirse, bu olayda temel gerekçe “işyerinin imajını bozmak” olarak kabul edildiğine göre, gecenin geç saatinde ve hastane binası dışında araba içindeki sevişme olayının işyerinin imajına nasıl zarar verebileceği düşünülebilir ise de; yüksek mahkeme hastane çevresinde gerçekleşen olayın çevredekiler tarafından görülmesi ihtimalinde çevrede hastane hakkında dedikoduların yapılabileceğini ve bunun da işyeri imajına zarar vereceğini düşünerek zorlama bir karar verdiği görülmektedir.
II- Haklı Fesih
4857 sayılı İş Yasası’nın derhal feshi düzenleyen 25/II-e maddesinde yer alan işçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması halleri bildirimsiz fesih sebebi kabul edilmiştir. Bu gibi durumlarda olayın ağırlığı neticesinde işverence artık iş ilişkisinin sürdürülmesi imkânsız bir hal almıştır. İşçiye herhangi bir ihbar veya kıdem tazminatı ödenmez.
Yargıtay, evli olan işçinin aynı işyerindeki iş arkadaşı olan kadın bir işçiyle işyerinde gönül ilişkisine girmesi ve sonrasında işyeri dışında olsa bile bu kadın işçiyi kaçırmasının doğruluk ve iyi niyet kurallarıyla bağdaşmayacağı ve ahlaki açıdan da kabul görmeyeceği, işçinin bu fiilleri ile işverenin kendisine duyduğu güveni sarstığı gerekçesiyle işverence yapılan feshi haklı bulmuştur. (6)
Bir başka kararda; bayan işçi ile aynı yerde çalışan erkek işçinin işyerinde ve çalışma saatleri içinde kucak kucağa yakalanmalarının iş düzeni ve ahlakına aykırılık oluşturma, bu eylemi ile işverenin güvenini kötüye kullanma, doğruluk ve bağlılığa uymayan nitelikte sayarak yapılan feshi haklı bulunmuştur. (7)
Verilen örneklerde görüldüğü gibi iş ilişkisinin devamı yönünde güven ve huzuru sarsar nitelikte doğruluk ve bağlılıkla bağdaşmayan, ahlaki açıdan onaylanmayan hallerde işveren tarafından yapılan fesihler haklı fesih olarak kabul edilmektedir.
Sonuç
Çalışma hayatı içinde çeşitli şekillerde yaşanan ve karşılıklı rızanın olduğu gönül ilişkileri ile istenmeyen mağdurca istenmeyen bir davranış olan ve zora dayanan cinsel tacizi birbiriyle karıştırmamak gerekir. İşyerindeki yaşanan gönül ilişkisi çalışma düzenini bozmadığı, işyerine olumsuz yansıması olmadığı sürece geçerli veya haklı fesih koşullarını oluşturmazken, cinsel tacizde ise tacizci işçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilebileceği açıktır.
Bir işyerinde yaşanan bu tür ilişkilerde yapılması düşünülen duygusal bir eylemde soğukkanlı davranmakta fayda vardır. Ki böylelikle üzücü sonuçlara yol açacak durumların da önüne geçilebilir bir nebze.
(1) Yarg. 9.HD. 16.03.2009 T.,E.2008/36337, K.2009/6945
(2) Yarg. 9. HD. 21.11.2005 T., E.2005/33676, K.2005/36676
(3) Yarg. 9. HD. 01.06.2009 T., E.2008/36371, K.2008/15157
(4) Yarg. 7.H.D 10.03.2016 T, E: 2015/43589 K: 2016/6048
(5) Yarg.7 HD 09.02.2016 T, E:2015/32417, K:2016/2265
(6) Yarg. 9. HD. 15.02.2012 T., E.2009/41054, K:2012/4305
(7) Yarg. 9. HD. 25.12.2002 T., E.2002/10696, K.2002/25071
