İşveren işçisinin iş sözleşmesini sendika üyeliği veya üye olmama ya da herhangi bir sendikal faaliyete katılma nedeni ile fesheder ise (sendikal nedenle fesih) söz konusu işçi en az bir yıllık ücreti tutarında tazminata (sendikal tazminat) hak kazanacaktır. Yani işveren işe alım süreci, çalışma süreci veya iş sözleşmesini sonlandırma durumlarını sendikal nedenlerden dolayı işçisini mağdur ederse, mağdur olan işçi bu durumda en az bir yıllık tutarda ücrete hak kazanacaktır. Yine bu durum 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda öze bir düzenlemeye yer verilmiştir. Nitekim bu kanun’un ‘sendika özgürlüğünün güvencesi’ başlıklı 25. Maddesinde “(1) İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamaz.
(2) İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz. Ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır.
(3) İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz.
(4) İşverenin (…) (1) yukarıdaki fıkralara aykırı hareket etmesi hâlinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilir. (1)
(5) Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, 4857 sayılı Kanunun (…) (2) , 20 ve 21 inci madde hükümlerine göre dava açma hakkına sahiptir. İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi hâlinde, 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. Ancak işçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez. İşçinin 4857 sayılı Kanunun yukarıdaki hükümlerine göre dava açmaması ayrıca sendikal tazminat talebini engellemez. (2)
(6) İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.
(7) Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlü olur.
(8) Yukarıdaki hükümlere aykırı olan toplu iş sözleşmesi ve iş sözleşmesi hükümleri geçersizdir.
(9) İşçinin iş kanunları ve diğer kanunlara göre sahip olduğu hakları saklıdır.”şeklinde hükme bağlanarak sendika özgürlüğü kanun ile güvence altına alınmıştır.
Yukarıda yer alan kanun maddesinde de görüleceği üzere işçi ister iş güvencesi altında çalışsın isterse bu kapsam dışında çalışsın sendikal ayrımcılığa maruz kaldığında en az bir yıllık ücret tutarında bir sendikal tazminat hakkına sahip olacaktır. Bunun yanında iş güvencesi altında çalışan işçinin işe iade hakkı da saklı kalacaktır. İş sözleşmesinin sendikal nedenlerle sonlandırılması nedeni ile açılacak davalarda feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. İş sözleşmesinin feshinin işverenin ileri sürdüğü nedenler dışında olduğunu iddia eden işçi ise feshin sendikal nedenle olduğunu ispat etmesi gerekmektedir. Belirtmiş olduğumuz fesih dışındaki sendikal ayrımcılık olaylarını işçinin ispat etmesi gerekir. İşçi güçlü bir delille sendikal ayrımcılığın olduğunu ortaya koyması durumunda ise işveren bu davranışın sendikal baskı olmadığını ispat etmesi gerekmektedir. 6356 Sayılı yasada sendikal tazminatın giydirilmiş brüt ücretten hesaplanacağına ilişkin düzenleme bulunmadığından bir yıldan az olmamak üzere aylık çıplak net ücret üzerinden hesaplama yapılması yerinde olacaktır. Örneğin; İşçinin aylık net ücretinin 1.500 TL olması halinde Sendikal tazminat=1.500x 12= 18.000 TL en az olacaktır.
