RESMİ TATİL ÇALIŞMASINDA ÜCRETLENDİRME VE KISITLAYICI HUSUSLAR
Yazar; Hüseyin KASAY
(h.kasay@hotmail.com)
Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışılması hükümleri 4857 sayılı İş Kanununun 44. Ve 47. maddelerinde düzenlenmiştir. Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde işçiler çalışılması durumunda yapılan en büyük hatalar işçiye ücret vermek yerine izin kullandırılması, sözleşmede çalışılan Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinin ücrete dahil olduğu ve Ulusal Bayram ve genel tatil ücretinin hesaplanması konuları olup, bu konular makalemizin konusunu oluşturmaktadır.
2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde, resmi ve dini bayram günleriyle yılbaşı gününün genel tatil günleri olduğu açıklanmıştır. 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun 1. Maddesinde “1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00’ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder.” hususları 2. maddesinde “23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramıdır.19 Mayıs günü Atatürk’ü anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günüdür. 30 Ağustos günü Zafer Bayramıdır. Ramazan Bayramı; arefe günü saat 13.00’ten itibaren 3,5 gündür. Kurban Bayramı; arefe günü saat 13.00’ten itibaren 4,5 gündür, 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü tatilidir.”
İSPAT
Fazla çalışmanın ispatı ve ödenmesi ile ilgili ilkeler burada da geçerlidir. Çalışıldığının ispat yükü işçi üzerinde, ödemenin ispatı ise işveren üzerindedir. Bordroda sıfır görünüyorsa alacak her türlü delille ispatlanabilir. Tahakkuk varsa ve ihtirazi kayıt yoksa aksi yazılı delille kanıtlanmadıkça bu aylar hesaplama dışı bırakılmalıdır. Aksi ispatlandığı taktirde tahakkuk yapılan dönemler mahsup edilir. İhtirazı kayıt varsa bu durumda üzerindeki çalışma her türlü delil ile ispatlanabilir.
HESAPLAMA
Ulusal Bayram Genel Tatil çalışma ücretleri 4857 Sayılı Yasa md. 47 uyarınca bir kat fazla yevmiye ile ödenir. İşçi, maktu ücretin içinde çalışma karşılığı olmayan yevmiyeyi de aldığından, çalışılan günün tatil ücreti 1 yevmiye olacaktır. Bu haliyle işçinin tatil yevmiyesi aylık ücret/30 formülüyle bulunur. 28 Ekim ve arefe günlerinde ise yarım gün tatil olduğundan bu günlerin ½ yevmiye üzerinden hesabı uygundur.
Tatil ücretleri hesaplanırken hafta tatili ile çakışmamasına ve bu surette mükerrer hesaba mahal vermemesine dikkat edilmelidir. Örneğin Pazar günleri için hafta tatili ücreti hesaplanmış ise Pazar günleri için bayram yevmiyesi hesaplanmamalıdır, sadece daha yüksek ödeme olan fazla çalışma ücreti hesaplanmalıdır.
Örneğin işçinin aylık brüt ücreti 3.000,00 TL ise, resmi tatil gününde çalışması halinde 3.000,00 TL / 30=100,00 TL, o ay işçiye başka bir ödemesi olmadığı varsayımı ile 3.100,00 TL ödenmesi gerekir. Ancak uygulamada genellikle fazla çalışma gibi (yüzde 50 zamlı, 150,00 TL) veya 2 yevmiye şeklinde (100,00 TLx2=200,00 TL) hesaplanmalarda yapılmaktadır. Kanunen bir engel bulunmamakla birlikte işveren maliyeti artmaktadır.
SÖZLEŞMEDE HÜKÜM BULUNMASI
Sözleşmede davacının milli bayram ve genel tatil günlerinde çalışmasının ücrete dahil olduğu şartı geçerli kabul edilemez. Bayram ve genel tatil ücretlerinin aylık sabit ücreti içinde ödendiğinin kabulü mümkün olmamakla birlikte, iş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. (9.HD. 2012/1140 E. 2012/25973 K. 03.07.2012 )
KARŞILIĞININ İZİN OLARAK KULLANDIRILAMAYACAĞI
Ulusal Bayram ve genel tatillerde çalışan ancak karşılığında izin kullandırılmış ise de, 4857 Sayılı Yasa da çalışılan Ulusal Bayram ve genel tatil günleri karşılığında izin verilebileceğine ilişkin bir düzenleme olmadığından bu günler için ek bir ücret ödenmesi gerekmektedir. (Yrg 9.HD. 2010/7965 E. 2012/15599 K. 03.05.2012)
ZAMANAŞIMI
Genel tatil alacakları 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Hakkın doğduğu tarihten başlar. (9. HD. 2012/14922 E. 2012/19635 K. 05.06.2012)
