22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmış olan ve 01.08.2004 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmış olan asgari ücret yönetmeliği’nin tanımlar başlıklı 4. Maddesinde Asgari ücret ‘işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret ‘ olarak tanımlanmıştır. Bu tanımda dikkatimizi çeken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı komisyonu tarafından (Komisyon; Bakanlığın tespit edeceği üyelerden birinin başkanlığında;
- a) Bakanlık Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı,
- b) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı,
- c) Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, (İşgücü, Hizmetler, Fiyat İstatistikleri ve İndeksler Dairesi Başkanlığı)
- d) Hazine Müsteşarlığı temsilcisi,
- e) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından konu ile ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevli,
- f) Bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilci,
- g) Bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilciden) ücret belirlenirken işçiye normal bir çalışma günü karşılığı ödenen asgari ihtiyaçları karşılama düzeyi olarak çok net bir tanımlamaya gidilmiştir. Elbette okuyucularımızın ülkemizde 2016 yılı 4 kişilik bir ailenin açlık sınırının 1.385,00 TL., 4 kişilik bir ailenin yoksulluk sınırının 4.512,00 TL. olduğu konusunda serzenişlerini duyar gibiyim. Bu konuda ben de okuyucularımızla aynı fikri taşıdığımı belirtmeden geçmek istemiyorum.
Asgari ücret bilindiği üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı komisyonu tarafından 2016 yılına ilişkin;
ASGARİ ÜCRET AYLIK BRÜT: 1.647,00 TL
ASGARİ ÜCRET AYLIK NET: 1.300,99 TL
ASGARİ ÜCRET GÜNLÜK BRÜT: 54,90 TL olarak belirlenmişti. Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Asgari ücret komisyonu tarafından unutulan nokta şu oldu. Asgari geçim indirimi. Her ne kadar yıl başında asgari ücretli çalışanlarımız bu gelinen nokta için sevinmiş olsa da Eylül ayı itibari ile asgari ücretli çalışanlarımızın ücretlerinin gelir vergisi diliminden kaynaklı olarak ücretlerinde düşüş yaşanacağı tartışmaları başladı. Bu noktada da Sayın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu asgari ücretli çalışanların gelirlerinde azalmaya izin vermeyip hükümet yetkilileri ile birlikte gelir vergisinde yapılan bir düzenleme ile işçilerin yüzünü yeniden güldürmüştür. Yapılmış olan yeni düzenleme ise 28.10.2016 tarih itibari ile resmi gazetede yayınlanmıştır. Bu düzenleme gelir vergisi kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun madde 1- 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 86- 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin net ücretleri bu Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarife nedeniyle 32 nci maddedeki esaslara göre sadece kendisi için asgari geçim indirimi hesaplanan asgari ücretlilere 2016 yılı Ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalanlara, bu tutar ile 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin olarak aylık hesaplanan net ücreti arasındaki fark tutar, ücretlinin asgari geçim indirimine ayrıca ilave edilir. Bu fıkrada geçen net ücret, yasal kesintiler sonrası ücret tutarına asgari geçim indiriminin ilavesi sonucu oluşan ücreti ifade eder.
Bu Kanunun bu maddeye aykırı olan hükümleri 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık ayları için uygulanmaz.” denilmek suretiyle ekim, kasım, aralık aylarında gelir vergisi dilimlerinden kaynaklanan asgari ücrette yaşanması beklenen azalmanın bu değişiklikle önüne geçilmiştir. Peki bu düzenleme işveren açısından ne anlama geliyor. Şöyle ki ey işveren sen asgari ücretle çalışan işçini ekim, kasım ve aralık aylarında 1.300,99 TL. altında bir ücrete mahkum etme, gelir vergisi diliminden kaynaklı farkları ise asgari geçim indirim oranlarına ilave et demek suretiyle de işverenlere ilave bir maliyet yüklememiştir. Aşağıda yer alan tabloda 2016 yılına ilişkin agi oranları verilmiş olup bu oranlara ekim, kasım ve aralık ayı ücretleri tahakkuk ve ödemesi yapılmadan önce asgari ücretle çalışan işçiler için 1.300,99 TL nin altına düşen miktar kadar ilave yapılmak suretiyle bordrolaştırmaya gidilmesi ve ücret ödenmesi yapılması gerekmektedir.
| ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ
(2016 yılı içerisinde uygulanacak rakamlar aşağıda hazırlanmıştır.) |
|
| ÜCRETLİNİN MEDENİ
DURUMU |
AYLIK AGİ TUTARI |
| BEKAR | 123,53 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN | 148,23 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 1 ÇOCUKLU | 166,76 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 2 ÇOCUKLU | 185,29 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 3 ÇOCUKLU | 209,99 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 4 ÇOCUKLU | 209,99 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞMAYAN 5 ÇOCUKLU | 209,99 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN | 123,53 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 1 ÇOCUKLU | 142,05 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 2 ÇOCUKLU | 160,58 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 3 ÇOCUKLU | 185,29 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 4 ÇOCUKLU | 197,64 TL |
| EVLİ EŞİ ÇALIŞAN 5 ÇOCUKLU | 209,99 TL |
Yapılmış olan bu mevzuat düzenlemesi asgari ücretli çalışanlar için önemli ve yerinde bir düzenleme olduğu tartışmasızdır. Ancak kanun koyucuların unuttuğu birkaç husus hatırlatmakta fayda olduğu kanaatindeyim. Bunlar;
1-Asgari ücretli çalışan işçiler ekim ayı itibari ile net 1.300,99 TL. altına düşmeye başlamadı, bu düşüş eylül ayında bazı işyerlerinde çoktan başlamıştı. Çünkü asgari ücretli çalışan işçilerimiz yıl içerisinde resmi tatil günlerinde çalışmış olma ihtimalleri, fazla çalışma yapmış olma ihtimalleri vb. durumların ortaya çıkması nedeni ile gelir vergisi dilimlerini aşmış olmasından kaynaklı asgari ücret olarak belirlenmiş olan tutarın altına düşmüş olduğundan bu düzenleme için geç kalınmıştır.
2-Yapılmış olan bu düzenleme ile işçiler arasında şöyle bir eşitsizliğe neden olmuştur; işverenin kıdeme ya da yapılan işin niteliğine göre ücret skalası belirlendiği çalışma hayatının bir gerçeğidir. Bu noktadan yaklaştığımızda Asgari ücretle çalışan bir işçi ile daha nitelikli ya da daha kıdemli bir işçi yılın son 3 ayında aynı ücret miktarını almak zorunda kalacaktır. Bu durumda da iş ya işveren daha kıdemli veya daha nitelikli olan işçisinin ücretini arttırmak zorunda kalacak ya da işyerinde çalışanlar arasında huzursuzluk doğması ihtimali olacaktır.
3-Yine asgari ücretlilere yılın son 3 ayı için asgari geçim indirimi için yapılacak ilave ödemeler diğer işçiler için adil olmayan bir olgu oluşturacağı için kendileri açısından da aynı tutarda asgari geçim indirimi tutarının eklenme haklı beklentisi doğuracaktır.
4-En önemlisi ve son olarak; gelir vergisi ile ilgili yeni düzenleme 28.10.2016 (Cuma günü) tarih itibari ile resmi gazetede yayınlanmış olması nedeniyle işyerinde bordro hazırlayıcılar (insan kaynakları veya muhasebe departmanları) bu hesaplamayı ya kullandıkları bordro sistemlerinin yazılımlarını bir an önce güncellemek zorunda kalacak veya bu kişiler manuel olarak bordro hazırlamak zorunda kalacaktır.
Yukarıda yaşanacak sorunların tamamı gelir vergisi dilimleri belirlenirken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bürokratları ile Maliye Bakanlığı bürokratlarının uyumlu ve birlikte çalışması sayesinde çözüme kavuşturulması mümkün olacaktır.
